Stratejik Planlama Nedir? Stratejik Plan Nasıl Yapılır?

Stratejik Plan Nedir?

Stratejik planlama, bir şirketin uzun vadeli hedeflerine ulaşmak için belirlediği hedefleri ve vizyonunu gerçekleştirmek için benimsediği yöntem ve aksiyonlardır. Bu planlama süreci içinde organizasyonun iç ve dış çevresindeki faktörler analiz edilerek şirketlerin hem içsel güçlü ve zayıf yönleri belirlenir hem de mevcut durum değerlendirilir.

Bir şirketin hedeflediği pazarlarda daha fazla pay elde etmesi için kendini derinlemesine anlaması, güçlü yönlerini kullanması, zayıf yönlerini geliştirmesi ve ticari ortamı ve fırsatları etkili bir şekilde değerlendirmesi kaçınılmazdır. Bu değerlendirme aşamasında SWOT analizi sıkça kullanılmaktadır. Stratejik plan doğrultusunda organizasyonun sahip olduğu avantajlar ve karşılaştığı riskler ortaya konulur. Bu aşamada şirketin kendisine sorması gereken temel sorular ise şunlardır: “Hangi alanlarda güçlüyüz?”, “Şirket olarak nerede başarılıyız?” ve “Zayıf noktalarımız neler?” Şirketler aynı zamanda dış çevre analizleri yaparak, “Rakiplerimiz nerede konumlanmış?”, “Rakiplerimize göre şirketimizin durumu nasıl?” gibi soruları da ele almalıdır. Bu şekilde, mevcut durumlarını geliştirmek için bir planlama süreci başlatarak, kendi stratejik planlarını oluşturabilirler.

Stratejik Planlamanın Önemi:

• Stratejik plan, organizasyonun nereye gitmek istediğini belirler ve tüm paydaşlarına bu yolculukta rehberlik eder.
• Değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneği, stratejik planlamanın en önemli avantajlarından biridir.
• Stratejik plan, organizasyonun kaynaklarını optimal bir şekilde kullanarak maliyetleri düşürme ve verimliliği artırma amacını taşır.

Stratejik Plan Nasıl Hazırlanır?

Şirketlerin hedeflerine ulaşması ve sektördeki etkisini artırması, kurumsal yapısını derinlemesine anlaması ve sektör dinamiklerini doğru bir şekilde okumasıyla mümkündür. Kurumsal yapı değerlendirilirken şu temel sorular önemlidir:

• Hangi alanlarda güçlüyüz?
• Güçlü yönlerimiz nelerdir?
• Zayıf yönlerimiz hangi alanlarda bulunuyor?
• Rakiplerimize göre konumumuz nedir?
• Rakiplerimizin durumu nedir?

İç ve dış çevre analizi yapıldıktan sonra elde edilen bilgilerle mevcut durum değerlendirilmeli ve uzun vadeli hedeflere ulaşmak için bir stratejik plan oluşturulmalıdır.

Stratejik Planlama Aşamaları

• Mevcut Durum ve Hedef Belirleme: İlk olarak SWOT analizi ile şirketin güçlü-zayıf yönlerinin değerlendirilmesi, fırsatların ve tehditlerin belirlenmesi yapılır. Stratejik plan süreci, mevcut durumun analizi ve hedeflerin belirlenmesiyle başlar. SWOT analizinin ardından organizasyonun uzun vadeli hedefleri ve vizyonu belirlenir. Bu hedefler; spesifik, ölçülebilir, erişilebilir ve gerçekçi olmalıdır. Yıllık %25 büyüme, yeni pazarlara açılma veya ürün gamını genişletme gibi belirgin hedefler konulmalıdır.
• Farkındalık Kazanma: Stratejik plan, şirket yöneticilerinin belirlenen hedeflere ve büyüme planlarına odaklanmalarını sağlar. Yönetim, aynı hedef doğrultusunda birleşerek çizilen planın farkında olmalı ve sorumluluklarını yerine getirmelidir.
• Ulaşılabilir Hedefler Belirleme: Gerçekçi hedef belirleme, sistematik bir düşünme pratiği olarak stratejik planlamanın önemli bir aşamasıdır. İç ve dış faktörleri göz önünde bulundurarak hedefler belirlenmeli, güçlü yönleri kullanılarak ve zayıf yönleri geliştirilerek gerçekçi bir yaklaşım benimsemelidir.
• Uzun Vadeli Planlar Yapma: Stratejik planlama, sadece mevcut durumu anlamakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadeli planlama yaparak geleceği şekillendirir. Uzun vadeli planlar, şirketi gelecekte doğru konumlandırmak için önemlidir.
• Stratejik Plan Süreci: Stratejik planlama süreci, durumu somutlaştırmak, hedefleri belirlemek ve sürecin genel hatlarını çizmek açısından kritiktir. Stratejik planın üç ila beş yıl gibi uzun vadeli bir zaman dilimini kapsaması önemlidir. Kısa vadeli planlamalar ise yıllık veya iki yıllık planlar olarak değerlendirilir.

Şirketler İçin Stratejik Planlamanın Yararları Nelerdir?

Şirket yönetimi, bir dizi değişkeni sürekli olarak kontrol altında tutmak zorundadır. Ancak, planlama eksiklikleri veya beklenmeyen gelişmeler nedeniyle sorunlar ortaya çıkabilir. Bu tür durumlarla başa çıkabilmek adına kapsamlı bir kriz yönetimi planının olması önemlidir. Etkili bir kriz yönetimi, ani sorunları en az zararla atlatmanıza yardımcı olabilir. Aynı şekilde, stratejik planlama da şirketiniz için bir kurtarıcı rolü üstlenir. İşletmelerin çeşitli krizlere karşı önlemler almasını sağlayan stratejik planlamanın sunduğu avantajlar şunlardır:

• Geleceğe dönük bir perspektif sunarak, beklenen ve öngörülemeyen durumlara karşı hazırlıklı olma imkanı tanır.
• Güncel trendlere ayak uydurma şansı verir, böylece işletmelerin yerinde saymasını önler.
• Hedeflere ulaşmak için en ideal yöntemleri belirleme konusunda yol gösterir, böylece verimliliği artırır.
• Şirketin faaliyetlerine yön ve ivme kazandırarak kısa sürede fark edilir derecede bir ilerleme ve kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar.
• Çalışanların ve paydaşların stratejik hedeflere odaklanmasına destek olur; şirketin pazar payını ve kârlılığını artırmaya yardımcı olur.

Stratejik plan, şirketin rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olur; operasyonel ve finansal süreçlerine istikrar katar. Ekonomik dalgalanmalar ve diğer etkenler nedeniyle faaliyetlerin istenen şekilde gitmeyebileceği dönemlerde, stratejik planlama yapılarak mevcut durumdan en iyi şekilde faydalanmak mümkündür. Bu, riski önceden görerek proaktif bir tutum izlemek anlamına gelir. Böylece koşullar zor olabilirken bile avantajlı bir konuma gelip rakiplerin önüne geçme şansına sahip olunabilir.